Het is een eeuwenoude Japanse techniek, enorm arbeidsintensief, maar het resultaat is wonderschoon. En je kan het leren in de workshops ‘raku stoken’ bij kleiwerkplaats WITHEET op GOUDasfalt.
Keramiste Fenna ter Haar legt ons uitgebreid uit hoe dit procedé in zijn werk gaat en waarom zij er zo gelukkig van wordt. “De techniek van raku stoken werd in de 16e eeuw, waarschijnlijk per toeval, in Japan ontdekt”, vertelt Fenna ons enthousiast. “Het werd en wordt vooral gebruikt om theekommen en sake-setjes te maken, dat is een schenkflesje met kleine keramische bekertjes, die een prachtige huid hebben.” Het keramiek is voldoende waterdicht voor het theeritueel of om met elkaar een kopje saké te nuttigen. Raku vazen en schalen zijn voor de sier, omdat ze nooit echt helemaal waterdicht zijn”. De schoonheid van het raku stoken zit ‘m volgens Fenna in de variatie van de keramiek. ”Matte delen afgewisseld met geglazuurde craquelé delen en een kleurenpallet dat ontstaat door de verschillende temperaturen en de snelheid van het afkoelen.”
Stoken op 1.000 graden
De start is het draaien of handvormen van de klei en daarna de ‘biscuitstook’, het basis keramiek. Vervolgens wordt hierop het speciale glazuur aangebracht en in een RAKU-ton naar de 1.000 graden gestookt. Deze ton is speciaal ontworpen om het keramiek snel naar de juiste temperatuur te verhitten. Er zitten kijkgaten in de ton om te controleren wanneer het glazuur op temperatuur is. Dit proces duurt ongeveer 45 minuten. Daarna worden de werkstukken met een tang uit de ton gehaald en in zaagsel gelegd. Door de hitte gaat dat branden. Dan worden de werkstukken afgedekt zodat de ongeglazuurde delen door de rook zwart worden.
Da’s even schrikken
Door de schok van de snelle afkoeling, breekt het glazuur en worden de ongeglazuurde delen zwart en ontstaat het craquelé. Doordat er zuurstof onttrokken wordt bij het afdekken, ontstaan soms in de ongeglazuurde delen ook nog bijzondere metaalachtige tinten. Dit hele afkoelingsproces kan ook in water, dan ontstaan er weer andere effecten. “Maar het eindresultaat is altijd verbluffend en uniek,”, volgens Fenna. ”De schoonheid zit ‘m in de imperfectie.”
Voor informatie over de workshops raku stoken zie de website witheet.eu.
